Pierestrojka w raju krat, a w nie mniejszym stopniu w europejskich tzw. demoludach (co w moim rozumieniu oznacza także „socjalistyczną” Jugosławię oraz „ludowo-socjalistyczną” Albanię) zaowocowała oszałamiającymi karierami biznesowo-politycznymi wybranych do tego celu „byłych” komunistów i ich agentów. Kilka z tych postaci zostało już opisanych na niniejszej witrynie w wyczerpującym cyklu o putinowskiej „Rosji” [1]. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii w odniesieniu do innych tworów powstałych w efekcie rzekomego rozpadu ZSRS. Tym, który poza „Rosją” wydaje się być najbardziej przyciągającym uwagę, nie tyle ze względu na aktualne wydarzenia, ile na jego znaczenie i wagę – zakres oddziaływania na świat po zainscenizowanym 30 lat temu spektaklu „upadku komunizmu” – jest „postsowiecka” Ukraina.

Czym ona właściwie jest? Suwerennym państwem, jak chcą to widzieć dzisiejsze zachodnie elity oraz ufne w ich mądrość, profesjonalizm i prawdomówność społeczeństwa? Czy może „demokraturą” – zmodernizowanym sowieckim tworem z quasi-demokratyczną fasadą, którego społeczeństwo ma niewiele więcej do powiedzenia w kwestii swojego losu, niż miało w czasach władzy partii komunistycznej? A może jest czymś dużo gorszym – jednym z wielu elementów komunistycznej prowokacji wobec świata, który jeszcze trzydzieści lat temu wydawał się być wolnym, a dziś z własnej woli, w znacznym stopniu ogarnięty jest komunistyczną zarazą, będąc przy tym ściśle opleciony pajęczą siecią związków z „postkomunistycznymi” i jawnie komunistycznymi tworami? Prowokacji, której przeznaczeniem, zgodnie z zadeklarowanym od początku istnienia komunizmu celem i opracowaną do jego realizacji strategią, jest ostateczny podbój tego, co pozostaje jeszcze niekomunistyczne.

Benia, Giena i „złote” lata dziewięćdziesiąte

Bohater jednego z „Opowiadań odeskich” Babla – Benia (Beniamin) Krzyk, przystał do bolszewików prowadząc przedtem swobodne życie bandyty na czele przestępczej armii (jego akces do komunistów jako dowódcy „rewolucyjnego pułku” był posunięciem taktycznym, którego celem było zapewnienie dalszego istnienia bandy w opanowanej przez bolszewików Odessie; w sfilmowanej wersji opowieści został przez nich zabity strzałem w tył głowy). Nie można tego powiedzieć o tym, któremu po dziesięcioleciach sowietyzacji ktoś z jego znajomych, albo może on sam, postanowił nadać przydomek będący imieniem odeskiego „Króla”. Obie postacie łączy tylko to, że urodzili się Żydami. Ten drugi nie tylko nie wychował się i nie żył w Odessie, lecz w Dniepropietrowsku (od 2016 roku Dniepr), ale przede wszystkim nigdy nie był wolny, zaś do bolszewików przystąpił już jako dziecko, zasilając szeregi sowieckich pionierów. Dodatkowo, w przeciwieństwie do bohatera opowiadania Babla, mówi dużo (przynajmniej w ostatnim dwudziestoleciu) i nie zawsze wytrawnie (w oryginale смачно), o czym świadczą jego liczne wypowiedzi, które można znaleźć w Internecie. Powyższe nie musi jednak być w związku z przydomkiem, bowiem istnieje też wersja, że pochodzi on od postaci ze starej sowieckiej kreskówki, lwa o imieniu Bonifacy. Osoba która go nosi ma bujną czuprynę i zarost.

Człowiek którego nazywają również „Benia” to Igor (Ihor) Kołomojski – magnat finansowy, który od ponad ćwierć wieku należy do głównych postaci „postsowieckiej” Ukrainy. Według dostępnych publicznie danych, Kołomojski nie dysponuje największymi aktywami, ale od dłuższego już czasu w swoim kraju postrzegany jest jako osoba nadzwyczaj wpływowa – „potrząsająca fundamentami”. Historia działań Kołomojskiego jest w dużej mierze odzwierciedleniem historii „postsowieckiej” Ukrainy. Świat tzw. Zachodu określa tego rodzaju przedsiębiorców mianem oligarchów – co przejęte zostało też na użytek wewnętrzny „postkomunistycznych” tworów – ale w istocie są oni uwłaszczonymi na komunistycznej „masie upadłościowej” macherami – zamierzonymi produktami sowieckiej „transformacji”, we właściwym czasie aktywowanymi przez odchodzące w cień „organy władzy sowieckiej”. Jeśli jest to grupa rządząca, to fasadowa. Jej przeznaczeniem jest działalność na rzecz swoich mocodawców i jeśli jej uczestnik przejawia chęć uniezależnienia się, jest neutralizowany, jak to zostało opisane we wspomnianym cyklu.

*

W młodości Kołomojski miał opinię ambitnego i zdeterminowanego. Gdy nadeszła pora przejęcia sterów sowieckiej kompartii przez Gorbaczowa i realizacji pierestrojki ukończył akurat Dniepropietrowski Instytut Metalurgiczny im. Breżniewa z prestiżowym w sowietach „czerwonym dyplomem” i rozpoczął pracę w instytucji zajmującej się projektami. Kariera stała przed nim otworem, ale niewielu przewidywało, że jej przebieg będzie tak błyskotliwy. W kolejnym roku Kołomojski natychmiast wyczuł nowe prądy i zamiast ślęczeć nad biurkiem znalazł sobie zatrudnienie w miejscowej „kooperatywie handlowej” Fianit. Działalność ta zaowocowała dobrymi kontaktami, m.in. w Moskwie, które przydały się mu, gdy dwa lata później nadeszły czasy kolejnego NEP-u i dla sowietów szeroko otworzyły się drzwi na wolnorynkowy świat Zachodu.

Była to pierestrojkowa ruletka – wygrywali w niej tylko ci, którzy mieli odpowiednią pozycję, kontakty i wsparcie finansowe. Kto ich nie miał, ten pozostawał w sowieckiej nędzy. Gdy nadszedł czas „transformacji gospodarczej” i sowieci wprowadzili nową „ustawę o handlu”, w 1990 roku Kołomojski porzucił Fianit i wraz z poznanymi w niej dwoma innymi dniepropietrowskimi komsomolcami Gienadijem Bogoliubowem oraz Aleksiejem Martynowem [2] zaczęli sprowadzać z Moskwy do Dniepropietrowska sprzęt biurowy produkowany w Korei Południowej. Wkrótce też, Kołomojski z Bogoliubowem utworzyli handlową „spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością”, którą nazwali Sentoza[3], zaś Martynow wraz ze swoim wspólnikiem Leonidem Miłosławskim podobną firmę Solm.

Była to praktyka stosowana w owym czasie wszędzie w „liberalizujących się” błyskawicznie tzw. demoludach i odpowiednie know-how było zapewnione. Wszystko odbywało się, o ile nie było wprost zarządzane, pod czujnym okiem KGB lub GRU, a zyski były bardzo duże. Trudno się więc dziwić, że nastąpił prawdziwy wysyp tego rodzaju inicjatyw. Aby jednak taki interes był możliwy, należało postarać się o odpowiednie środki na zakup towaru u kapitalistów. Kołomojski i Bogoliubow rozwiązali tę kwestię w prosty sposób: wg ich relacji pieniądze uzyskali od dniepropietrowskiej gminy żydowskiej (Bogoliubow także jest tej narodowości). Dzięki intratnemu handlowi, m.in. komputerami osobistymi, niebawem obaj wspólnicy mogli podjąć poważniejszą działalność, jaką stał się handel stopami metali oraz ropą naftową. Ich współpraca trwa do dzisiaj, już w ramach jednej z największych grup finansowo-przemysłowych w „postsowieckiej” Ukrainie, a aktywa w posiadaniu Bogoliubowa są nie mniejsze od aktywów Kołomojskiego (udziały ma także Martynow).

*

Druga połowa sierpnia 1991 roku przyniosła tzw. moskiewski pucz i „deklarację niepodległości” sowieckiej Ukrainy, zaś koniec roku „rozwiązanie ZSRS”. Otworzył się sezam – nieograniczone możliwości bogacenia się w ramach powstających „gospodarek narodowych” i przeprowadzanych „prywatyzacji”. Zasobna w surowce, w tym węglowodory i złoża rud metali (m.in. takich jak uran, mangan i tytan), rozbudowany przemysł oraz doskonałe ziemie uprawne, Ukraina wydawała się być „postsowieckim” Eldorado. Wystarczyło mieć dostateczny kapitał, aby go zwielokrotnić. W „postkomunistycznej” Polsce popularne było wówczas hasło „pierwszy milion trzeba ukraść”, jednak w świeżo „upadłym” ZSRS skala możliwości była nieporównywalnie większa. Tak drobne kwoty jak milion nie robiły wrażenia. Aby w takich warunkach zbić fortunę, najlepiej było utworzyć bank.

Kołomojski z Bogoliubowem zrobili to w marcu 1992 roku, łącząc majątek Sentozy z trzema innymi „prywatnymi podmiotami gospodarczymi”. Jednym z nich była spółka Martynowa i Miłosławskiego, dzięki czemu dobrzy znajomi z czasów Fianitu ponownie połączyli swoje siły – już w „komercyjnym banku kredytowym”, który nazwali Prywatbankiem. Jego pomysłodawcą, prezesem oraz kolejnym udziałowcem został dotychczasowy zastępca szefa banku Dnipro – niedawny kierownik wydziału propagandy i agitacji dniepropietrowskiego oddziału komsomołu – Sergiej Tigipko (Serhij Tihipko). Jego dobrym znajomym był ważny przedstawiciel ukraińskiej nomenklatury Leonid Kuczma – dyrektor wielkich zakładów przemysłu kosmicznego Jużmasz w Dniepropietrowsku (produkujących m.in. rakiety kosmiczne i balistyczne), który w lipcu 1994 roku został prezydentem kraju, zastępując niedawnego, czołowego aparatczyka ukraińskiej kompartii Leonida Krawczuka.

Tigipko bez wątpienia należy do grona kreatorów ukraińskiej sceny polityczno-gospodarczej [4]. „Upadek komunizmu” wielu zaskoczył i zasmucił, jak wiadomo także na Zachodzie, ale komuniści byli nań dobrze przygotowani i nie zmartwiło ich to. W takich okolicznościach, założyciele Prywatbanku mieli zapewnione odpowiednie środki finansowe, kadry i zaplecze. Dysponując nimi w chwili gdy ogłoszono pierwszą „prywatyzację” jego udziałowcy zakupili kilka stacji benzynowych, magazyn ropy naftowej oraz dwa zakłady wzbogacania rud żelaza.

Po trzech latach Prywatbank miał 188 placówek i stał się największym komercyjnym bankiem „postsowieckiej” Ukrainy. Zyski rosły i rozpoczęta w grudniu 1994 roku tzw. masowa prywatyzacja przedsiębiorstw umożliwiła jego właścicielom zgromadzenie 2,3% ogółu bonów prywatyzacyjnych, wykupionych za symboliczne kwoty od obdarowanych nimi przez władze zabiedzonych posiadaczy, szczęśliwych, że mogą coś za nie uzyskać (bony prywatyzacyjne były w sprzedaży także na czarnym rynku). Certyfikaty były imienne, ale tu pomocny okazał się „wymiar sprawiedliwości”, który je ponownie „uznawał”. Posiadanie takiej liczby pozwoliło Kołomojskiemu i jego wspólnikom na uzyskanie akcji nie tylko sporej liczby głównych zakładów metalurgicznych w regionie, ale i np. kluczowych dla gospodarki kraju zakładów chemicznych Dneprazot. Był to złoty interes i tym to sposobem powstawała jedna z największych niebawem ukraińskich grup spółek, Prywat.

Po dojściu do władzy ekipy Kuczmy, na „postsowieckiej” Ukrainie przez dłuższy czas karty rozdawał „klan dniepropietrowski”. Na „prywatyzowane” fabryki było jednak dużo chętnych i toczyła się o nie ostra walka. W tych latach i w tym miejscu zapewnienie sobie kontroli nad przedsiębiorstwem polegało jednak także na użyciu mniej wyrafinowanych metod niż obrót akcjami, z osławionym rejderstwem na czele. Nie robiło się takich rzeczy jeśli nie miało się odpowiedniego wsparcia politycznego, którego w tym czasie udzielał m. in. „liberalny” premier „postsowieckiej” Ukrainy w okresie od maja 1996 do lipca 1997 roku Pawło Łazarenko – były dyrektor kołchozu i sowiecki aparatczyk. Zanim nim został, w 1995 roku był gubernatorem obwodu dniepropietrowskiego, a następnie wicepremierem ds. energetyki.

Oprócz Kołomojskiego i Bogoliubowa Łazarenko wspierał wówczas m.in. wschodzącą gwiazdę „klanu dniepropietrowskiego” Julię Tymoszenko, pomagając jej firmie Zjednoczone Systemy Energetyczne Ukrainy odnieść „sukces komercyjny” w ramach handlu „rosyjskim” gazem (podobno za wsparcie zwykł żądać połowy zysków). W lutym 1999 roku, dysponując paszportem panamskim (popadł w niełaskę u Kuczmy i był ścigany przez ukraińskie władze) został zatrzymany na lotnisku w Nowym Jorku i oskarżony o wypranie 114 milionów dolarów (inne szacunki mówią o 200 milionach, co stanowiło wówczas 0,4% ukraińskiego PKB). Sądzony w San Francisco (miał posiadłość w Kalifornii), otrzymał wyrok 10 lat więzienia. Praktyka wyprowadzania na Zachód przez „byłych” komunistów dużych kwot tzw. brudnych pieniędzy ma tradycję tak starą jak „postkomunistyczne” twory.

„Pomarańczowa rewolucja” i koniec kariery „Szalonego Maksa”

Wraz z nastaniem nowego tysiąclecia skończył się w miarę stabilny układ władzy w „postsowieckiej” Ukrainie. Na gospodarczo-politycznej scenie pojawiło się już wielu magnatów finansowych, wzorem Kołomojskiego wyrosłych w poprzedniej dekadzie. Wśród nich byli tacy jak 26-letni Konstantin Żewago – w ówczesnym rankingu Forbesa najmłodszy europejski miliarder, oraz Wiktor Medwiedczuk – niebawem szef administracji Kuczmy, uważany za człowieka Putina na Ukrainie (także jego „kum”: w 2004 roku Putin został ojcem chrzestnym jego córki). Pojawili się też magnaci medialni w rodzaju Aleksandra Zinczenko, co zapowiadało przyszłą zmianę zasad wyłaniania władzy na bardziej nowoczesne: kto kontrolował media, ten kontrolował jej skład.

Sygnałem do pierwszej zmiany tego rodzaju stało się zniknięcie krytykującego reżim Kuczmy dziennikarza pochodzenia gruzińskiego Georgija Gongadze, założyciela internetowej gazety Ukraińska Prawda, którego pozbawione głowy ciało znaleziono w listopadzie 2000 roku w podkijowskim lesie. Po ujawnieniu i rozpowszechnieniu nagrania, w którym Kuczma poleca „zrobić coś” z Gongadze – były to „pliki majora Melniczenko”, zaprezentowane w parlamencie przez Aleksandra Moroza, lidera „zdelegalizowanej” na początku września 1991 roku ukraińskiej kompartii, której nazwę zmieniono miesiąc później na „socjalistyczną”, co uczyniło ją ponownie „legalną” – zawiązał się Ruch »Ukraina bez Kuczmy«. Koordynowane przez „socjalistów” akcje protestacyjne na centralnym placu Kijowa, zwanym potocznie Majdanem (Plac Niepodległości) trwały trzy miesiące, a w ich ramach odbył się nawet „trybunał nad Kuczmą”. W końcowej fazie wsparła je „zwolniona z urzędu wicepremiera” Tymoszenko (po „sukcesie komercyjnym” postanowiła działać także w „postsowieckiej” polityce), wraz z „socjalistami” tworząc Forum Ocalenia Narodowego. Kilka dni później została aresztowana i oskarżona o nadużycia finansowe, lecz zwolniono ją jeszcze w tym samym miesiącu. Protest zakończył się 9 marca 2001 roku pacyfikacją protestujących przed pomnikiem Tarasa Szewczenki, a następnie starciami z milicją po zablokowaniu demonstracji w pobliżu siedziby Kuczmy.

Pierwsza próba się nie udała i opozycja potrzebowała wzmocnienia w postaci dodatkowych sił. Na początku 2002 roku zapewnił je „postkomunistyczny” ekonomista Wiktor Juszczenko (w kompartii od 1977 roku do jej „delegalizacji”; od 1993 do 1999 prezes banku centralnego) – niedawny premier z nadania Kuczmy, który wytrwale go wspierał w czasie akcji zainspirowanej i moderowanej przez „socjalistów”. Nieomal z dnia na dzień zmienił front o 180 stopni i stanął na czele nowo-utworzonego opozycyjnego bloku Nasza Ukraina. Juszczenko zyskał dużą popularność dzięki wprowadzeniu „reformy opieki społecznej”, gdy był jeszcze premierem i po wyborach parlamentarnych formacja ta uzyskała najwięcej mandatów. Zapowiadało to zaciętą walkę o zwycięstwo w nadchodzących wyborach prezydenckich, do których Juszczenko przygotowywał się już jako nieformalny reprezentant całej opozycji wobec Kuczmy i jego ekipy. Na jego korzyść, z ubiegania się o to stanowisko zrezygnowała nawet bardzo ambitna Tymoszenko.

*

W 2003 roku Kołomojski i Bogoliubow przejęli 40% udziałów Ukrnafty – największej ukraińskiej firmy eksploatującej złoża ropy naftowej i gazu. Umożliwiło to im nie tylko wkroczenie na rynek węglowodorów, ale też wyznaczenie swojego człowieka na prezesa firmy. Doszło do tego w wyniku umowy z zięciem Kuczmy i najbardziej liczącym się wówczas magnatem finansowym Wiktorem Pińczukiem, zawartej m.in. za pośrednictwem Medwedczuka, a ceną jaką zapłacili, było comiesięczne wsparcie „kampanii prezydenckiej” Kuczmy kwotą nie mniejszą niż 5 milionów dolarów. Kuczma szykował się na trzecią kadencję, ale ostatecznie zrezygnował ze swoich planów na rzecz również związanego mocno z Moskwą innego „byłego” komunisty, Wiktora Janukowycza, który reprezentował „klan doniecki” i był aktualnym premierem „postsowieckiej” Ukrainy. Ponieważ właściciele Prywat przekazali już Kuczmie około 100 milionów dolarów, a ten postanowił przekazać władzę konkurencji, Kołomojski zaczął aktywniej wspierać opozycyjne wobec Kuczmy i Janukowycza siły polityczne. Jak później stwierdził, kwota przekazana przez niego na rzecz „pomarańczowej rewolucji” wyniosła 5 milionów dolarów. Niewątpliwie był tym razem ostrożniejszy, jeśli jednak było to tylko tyle, co miesięczna rata na rzecz Kuczmy i Janukowycza (sprawa zwrotu pieniędzy z „funduszu wyborczego” po rezygnacji Kuczmy na rzecz Janukowycza utknęła w martwym punkcie), to zważywszy na spektakularny sukces ich konkurentów, kwota ta wydaje się mało prawdopodobna.

O tym jak w tym czasie rozwijał się „biznes” Kołomojskiego świadczy historia kolejnego „układu” z Pińczukiem. W 2004 roku poprzez „spółkę-przykrywkę” z Brytyjskich Wysp Dziewiczych Kołomojski i Bogoliubow zakupili na aukcji „prywatyzacyjnej” zakłady wzbogacania rud żelaza w Krzywym Rogu – części „państwowego” koncernu Ukrrudprom. Pińczuk ogłosił następnie, że kupili go w jego imieniu oraz za jego pieniądze i po zakupie mieli mu tę fabrykę przekazać, na co oni odpowiedzieli, że nie są jej właścicielami i zaproponowali mu, aby wykupił wspomnianą spółkę od firmy-nabywcy. Pińczuk to uczynił, płacąc za nią 143 miliony dolarów, po czym ujawnił, że firma jest „przykrywką” dla Kołomojskiego i Bogoliubowa. Wobec zdemaskowania ich sztuczki, dwaj „biznesmeni” zaproponowali, że przekażą mu kombinat, jeśli utworzy wraz z nimi grupę spółek kapitałowych w branży ferrostopów, przekazując doń swoje udziały w podobnych zakładach w Nikopolu. Gdyby to zrobił mieliby razem monopol na całą branżę. Pińczuk przystał na to pod warunkiem zachowania 30% udziałów w grupie i przekazania 20% moskiewskiej „grupie przemysłowej Łużniki” (nazwa nieoficjalna, odnosząca się do gangu moskiewskiego z lat 90; „działania biznesowe” łużnikowców na „postsowieckiej” Ukrainie będą opisane dalej). Wzajemnie „pokryto straty” – Pińczuk otrzymał zysk z działalności zakładów w Krzywym Rogu w czasie gdy nie był ich właścicielem, zaś Kołomojski i Bogoliubow część dywidendy od akcji zakładów w Nikopolu. Kiedy jednak po połączeniu aktywów przyszło do spłaty zobowiązań, Kołomojski i Bogoliubow odmówili zatwierdzenia transakcji, a ponieważ umowa nie została formalnie zamknięta, pozostali właścicielami zakładów w Krzywym Rogu. W lipcu 2007 roku odsprzedali całość swoich udziałów nowej gwieździe ukraińskiej gospodarki, Rinatowi Achmetowowi – magnatowi finansowemu i politykowi z „klanu donieckiego” (premierem był wówczas ponownie Janukowycz w ramach tzw. rządu powszechnej jedności narodowej), z którym kilka lat wcześniej weszli w spór na tle kontroli nad kopalniami w centralnej części Ukrainy. Sprawa z Pińczukiem miała ciąg dalszy przed londyńskim sądem w latach 2013-2016, gdzie zawarto ugodę.

*

Owiane tajemnicą otrucie Juszczenko przed wyborami prezydenckimi w listopadzie 2004 roku przysporzyło mu dodatkowej popularności [5]. Po tym gdy w drugiej turze przegrał z Janukowyczem – który od dwóch lat był popularnym premierem ze względu na 14-procentowy wzrost gospodarczy w tym czasie – jego sztab ogłosił, że wybory sfałszowano i wezwał do protestów. Siła przeciwników Janukowycza znacznie wzrosła, gdy do Juszczenko dołączyła Tymoszenko wraz ze swoją nową partią polityczną. W efekcie masowych protestów na Majdanie, nazwanych „pomarańczową rewolucją” (była to barwa kampanii wyborczej Juszczenko), ostatnie głosowanie powtórzono i w styczniu 2005 roku Juszczenko został prezydentem.

Kołomojski w odpowiednim czasie zgrabnie przestawił się na nową „postkomunistyczną” ekipę – tym razem „demokratyczną” – poczynając od wspomnianej donacji na rzecz protestów na Majdanie, a kończąc na dotowaniu partii Juszczenko, gdy szykowała się do przedterminowych wyborów parlamentarnych w 2007 roku (wygrała je partia Janukowycza, m.in. w całym obwodzie dniepropietrowskim). Zapewne nie bez związku z tym, wraz z Achmetowem i dwoma innymi „magnatami” w 2006 roku otrzymał od Juszczenko order „za zasługi”. Odznaczenie Achmetowa świadczy o tym, że i on przestawił się na „demokrację”, chociaż należał do „klanu donieckiego”. Trudno się dziwić, że Janukowycz dość łatwo zrezygnował wówczas z prezydentury – w tej sprawie dużo do powiedzenia musiał mieć wówczas także Kuczma.

*

W 2005 roku Kołomojski podjął współpracę z braćmi Grigorijem i Igorem Surkisami, którzy swój nominalny interes prowadzili na bazie futbolu (obaj po kolei zarządzali Dynamem Kijów, a ten pierwszy był szefem krajowej federacji), pomagając im w konflikcie z mającym wsparcie Kremla, byłym wspólnikiem w interesach metalurgicznych Konstantinem Grigoriszinem. Gdy w ramach interwencji do Kołomojskiego przybył prawnik Grigoriszina, Sergiej Karpienko, krewki Benia zagroził mu pobiciem (wg relacji Karpienko). Wkrótce potem gdy Karpienko ujawnił to publicznie, ciężko pobity został jego asystent, a następnie on sam. Napastnicy użyli noży, młotków oraz prętów metalowych i Karpienko cudem przeżył atak. Okazało się, że napad zorganizował ochroniarz Kołomojskiego, który zanim to ujawniono „popełnił samobójstwo” (po zarządzonej ekshumacji w jego ciele znaleziono liczne rany kłute). Latem 2005 roku jego pracodawcy zarzucono zlecenie pobić. Kołomojski unikał kontaktu ze śledczymi i wobec braku nakazu zatrzymania wyjechał za granicę. Ciągnące się śledztwo zostało umorzone po jego spotkaniu w Turcji z prokuratorem prowadzącym sprawę, podobno za cenę 40-50 milionów dolarów przekazanych ówczesnemu prokuratorowi generalnemu. Po tym wszystkim Karpienko nabrał wody w usta, a Kołomojski publicznie oskarżył Pińczuka o celowe wszczęcie sprawy (niewątpliwie sugerował jego zemstę za utratę kombinatu w Krzywym Rogu). Ekipa u władzy w „postsowieckiej” Ukrainie zmieniła się na „prozachodnią i demokratyczną”, ale „sprawiedliwość” pozostała „sprawiedliwością”.

Po południu 27 marca 2007 roku, na ulicy przed kijowskim sądem rejonowym zastrzelony został przez snajpera Maksym Kuroczkin – mający swoje korzenie w Moskwie „przedsiębiorca” o przydomku „Szalony Maks”, który po rozprawie właśnie z tego sądu wyszedł. Był oskarżony o wyłudzenie 10 tysięcy dolarów, a jeszcze w 2005 roku o nielegalne przejęcia gruntów i nieruchomości w Jałcie, Kijowie i Dniepropietrowsku, w związku z czym wyjechał wówczas do „Rosji”. Został zatrzymany 20 listopada poprzedniego roku, gdy pomimo grożącego mu aresztowania, przyjechał, aby wedle własnych słów „przygotować wizytę Putina” (był znany m.in. z utworzenia w 2004 roku wspieranego przez Kreml „klubu rosyjskiego” i promowania Janukowycza). Kuroczkin był jednym z dwóch właścicieli wspomnianej wcześniej „grupy przemysłowej Łużniki”, która zarządzała największym moskiewskim targowiskiem i po wejściu w 1999 roku na „rynek ukraiński”, w 2004 roku popadła w konflikt z Gienadijem (Henadijem) Korbanem – osobą blisko związaną z Kołomojskim. Konflikt dotyczył podobnego targowiska w Dniepropietrowsku – Ozerka, które łużnikowcy kupili w ramach „prywatyzacji”, po czym utracili nad nim kontrolę na rzecz Prywatu (formalnie zostało ono „ponownie upaństwowione”), konkretnie spółki, której właścicielem był Korban. Przed przyjazdem Kuroczkina z „Rosji” usiłowali je odzyskać w akcji rejderskiej 30 października 2006 roku, ale została ona uniemożliwiona przez przygotowane zawczasu milicyjne oddziały szturmowe Berkut [6]. W połowie grudnia na jednej z ulic miasta zastrzelony został wicedyrektor targowiska, a w połowie marca 2007 roku były szef ochrony Kuroczkina. Obaj mieli podobno pośredniczyć w jego negocjacjach z Korbanem. Ten ostatni, indagowany przez prasę po zabójstwie Kuroczkina, stwierdził, że konflikt między nimi został już dawno rozwiązany.

W lutym 2009 roku prokuratura generalna „postsowieckiej” Ukrainy poinformowała, że do klientów specjalizującego się w rejderstwie gangu Kapitoszków należała także grupa Prywat, która trzy lata wcześniej starała się przejąć od jednego z banków kontrolę nad hutą stali w Krzemieńczuku. W dokonanym wówczas rejdzie, który poskutkował wymianą szefa firmy, wzięło udział około czterystu gangsterów uzbrojonych w broń palną, piły łańcuchowe i kije. Mniej, bo tylko sześćdziesięciu, wzięło udział w przypisywanej Kołomojskiemu i Bogoliubowowi „egzekucji prawa” z początku listopada 2007 roku (napastnicy posługiwali się wyrokiem sądu w Sumach), przywracającej rzekomo kontrolę władz „postsowieckiej” Ukrainy nad spółką akcyjną Ukrtatnafta, której udziałowcem była „rosyjska spółka państwowa” z Tatarstanu. Ukrtatnafta zaopatrywała w surowiec między innymi rafinerię w Krzemieńczuku, której spółką-matką była Ukrnafta.

Rozbudowująca się dynamicznie grupa Prywat miała już swoje aktywa także poza Ukrainą, w tym w USA – m.in. duże zakłady metalurgiczne w Ohio i w Wirginii Zachodniej (historia inwestycji amerykańskich Kołomojskiego i Bogoliubowa sięga końca lat dziewięćdziesiątych). Równolegle z innymi „magnatami”, którzy postanowili zabezpieczyć swój wizerunek i uzyskać dodatkowe dochody, poprzez swoją spółkę na Bermudach, na początku września 2007 roku Kołomojski wykupił za 110 milionów dolarów 3% udziałów Central European Media Enterprise, firmy zarządzającej kilkunastoma kanałami telewizyjnymi w sześciu „postkomunistycznych” krajach europejskich, wśród których był ukraiński kanał Studio 1+1. W grudniu 2007 roku wraz z Bogoliubowem stał się także właścicielem 12,62% akcji notowanej na giełdzie brytyjskiej firmy JKX Oil and Gas, zajmującej się poszukiwaniami i eksploatacją złóż węglowodorów. Być może po to, aby poprawić swój nadszarpnięty gangsterskimi historiami wizerunek, w 2008 roku Kołomojski został przewodniczącym „zjednoczonej społeczności żydowskiej Ukrainy”. W owym czasie, w raportach amerykańskich dyplomatów i prokuratora generalnego USA uważany był za osobę odpowiedzialną za korupcję i inne nielegalne działania w obwodzie Dniepropietrowskim. Ambasada amerykańska w Kijowie zasypana została skargami przedstawicieli firm, które zainwestowały na „postsowieckiej” Ukrainie i którym grożono poważnymi kłopotami, o ile nie podporządkują się regionalnym „seniorom”.

Właściciele grupy Prywat nie stronili od współpracy z „magnatami” rosyjskimi, czego przykładem jest sprzedaż w 2008 roku części jej aktywów kontrolowanej przez Abramowicza Evraz Group. W kolejnym roku, poprzez jedną ze swoich spółek, Kołomojski stał się właścicielem ponad 94% udziałów linii lotniczych Dniproavia, zaś aktywa grupy Prywat powiększyły się o pakiet kontrolny linii lotniczych Aerosvit. Grupa spółek Kołomojskiego i Bogoliubowa powiększyła wówczas też aktywa zagraniczne, m.in. o jedną z największych na świecie firm operujących złożami manganu, australijską Consolidated Minerals (Consmin). Pod koniec dekady obaj ukraińscy „magnaci” kontrolowali około 40% światowego rynku manganu oraz ponad połowę amerykańskiej produkcji krzemomanganu, wykorzystywanego do produkcji wyrobów stalowych.

________

[1] http://wydawnictwopodziemne.com/category/cykle/niektorzy-nazywaja-to-upadkiem-komunizmu/ ^[1]

[2] Nie udało mi się znaleźć informacji, że Kołomojski i Bogoliubow faktycznie należeli do komunistycznej „młodzieżówki”, ale powszechną praktyką w sowietach było wówczas, że „działalność gospodarczą” podejmowali jej aktywiści, którzy gremialnie i aktywnie wspierali pierestrojkę. Stąd zastosowana przeze mnie nazwa dla całej grupy młodych beneficjentów sowieckich „przemian gospodarczych”.

[3] Sentosa jest singapurską wyspą – rajem turystyczno-rozrywkowym z piaszczystymi plażami, hotelami i kasynami, na której Kołomojski i Bogoliubow spędzili wakacje. Symbolem Singapuru jest Merlion – ryba z głową lwa, którego „przynoszący szczęście” posąg znajduje się w centralnym parku na Sentosie, zatem możliwe, że przydomek Kołomojskiego ma jednak związek z postacią z telewizyjnego programu dla sowieckich dzieci. Przez lata Kołomojski znany był z tego, że w swoim biurze ma ogromne akwarium z rekinami (karmił je żywymi krabami, naciskając guzik na biurku), ale to chyba zbyt słaby argument na poparcie tezy „zwierzęcego” pochodzenia jego przydomka.

[4] Tigipko współpracował wówczas także m.in. z rozpoczynającą swoją „działalność gospodarczą” Julią Tymoszenko. Jego pozycja pozostaje silna, pomimo zmian ekip politycznych. Będąc premierem w 2008 roku, Tymoszenko uczyniła go swoim doradcą, po czym zgłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich (uzyskał ponad 13% poparcie). W 2012 roku przyłączył się do Janukowycza, a dwa lata później ponownie ubiegał się o prezydenturę (uzyskał ok. 5,2 % poparcie). W 2020 roku był uważany za jednego możliwych kandydatów na premiera.

[5] Do dziś nie udowodniono kto, w jaki sposób i w jakim celu podał Juszczenko dioksyny które spowodowały u niego zatrucie, skutkujące znacznymi zmianami w wyglądzie jego twarzy oraz na ciele. Ponieważ Juszczenko był w stanie kontynuować kampanię wyborczą, podana dawka nie mogła być groźna dla jego życia i zdrowia. Wątpliwości w tej sprawie nie brakuje. W wywiadzie dla BBC z 2008 roku, były członek sztabu wyborczego i były bliski współpracownik Juszczenko Dawid Żwania, stwierdził, że było to jedynie zatrucie pokarmowe, które postanowiono wykorzystać w kampanii, manipulując wynikami badań. Udzielając wywiadu, Żwania był już w konflikcie z Juszczenko. Jak stwierdzono, wiedeńska klinika która miała przeprowadzić badania, nie dysponowała wówczas odpowiednim sprzętem diagnostycznym (odpowiedniego laboratorium nie miała też wiedeńska policja kryminalna). Lekarzem, który pierwszy wystąpił z hipotezą otrucia dioksyną był Ukrainiec, nie będący specjalistą w dziedzinie zatruć. Obecność dioksyny stwierdziło holenderskie laboratorium na podstawie przesłanego materiału (próbek). Po wyborach Juszczenko odrzucił propozycje przebadania go, wystosowane przez dwa zachodnie ośrodki leczenia zatruć (brytyjski i niemiecki).

[6] Akcja ta została sfilmowana, a nagranie wyemitowała ukraińska telewizja. Wybrane sceny można zobaczyć pod adresem https://www.youtube.com/watch?v=j-0kkZRn1pI/

19 Comments To "Benia Dniepropietrowski Część 1"

#1 Comment By michał On 21 lipca 22 @ 8:34

#2 Comment By Andrzej On 21 lipca 22 @ 9:21

#3 Comment By michał On 21 lipca 22 @ 11:33

#4 Comment By Andrzej On 22 lipca 22 @ 10:36

#5 Comment By michał On 22 lipca 22 @ 12:53

#6 Comment By Dariusz Rohnka On 22 lipca 22 @ 1:32

#7 Comment By Andrzej On 22 lipca 22 @ 2:09

#8 Comment By michał On 22 lipca 22 @ 7:34

#9 Comment By michał On 22 lipca 22 @ 8:08

#10 Comment By Andrzej On 22 lipca 22 @ 8:58

#11 Comment By michał On 22 lipca 22 @ 9:34

#12 Comment By Andrzej On 23 lipca 22 @ 10:57

#13 Comment By michał On 23 lipca 22 @ 12:05

#14 Comment By Andrzej On 23 lipca 22 @ 1:17

#15 Comment By michał On 23 lipca 22 @ 1:55

#16 Comment By Andrzej On 23 lipca 22 @ 2:18

#17 Comment By michał On 23 lipca 22 @ 2:49

#18 Comment By Andrzej On 23 lipca 22 @ 3:35

#19 Comment By michał On 23 lipca 22 @ 4:08

---