Dariusz Rohnka, Jacek Szczyrba
7 comments Published 22 December 2022 | 
(Polski) Czerwoni na szóstej! w Muzeum Lotnictwa
7 comments Published 22 December 2022 |
Drogi Panie Jacku,
Czy słusznie byłoby powiedzieć, że aż do wybuchu II wojny, lotnictwo było właściwie w powijakach? Że były to nadal pionierskie lata? Latanie było nadal niepowszednie, romantyczne, otoczone nimbem fantazji i bardzo często bohaterskie. Utraciło ten romantyzm, gdy bomby zaczęły masowo spadać ludziom na głowy.
Tyle nazwisk Pan przytoczył, tylu pisarzy-lotników, tyle ciekawych historii i tyle postaci. A czy zna Pan opowieść o Amy Johnson i jej locie dookoła świata? Jak zmuszona została do awaryjnego lądowania na polu na Wileńszczyźnie? I jak daleko idące były tego konsekwencje?
Panie Michale,
Nie znałem historii Amy Johnson, teraz dopiero o niej poczytałem. Fascynująca opowieść i kobieta. Te kłamstwa angielskiego pismaka wręcz trudne do pojęcia. Żeby w poszukiwaniu sensacji posunąć się do takich rzeczy…
Myślę, że można uznać rozwój lotnictwa do wybuchu II wojny światowej za okres pionierski. To były czasy eksperymentowania, testowania granic wytrzymałości ludzi i maszyn. Samolot dał niespotykaną wcześniej możliwość pokonywania niedostępnych wcześniej tras. Przedsięwzięcia takie, jak wyprawa Miss Johnson, przeloty Orlińskiego do Japonii, pokonanie Atlantyku przez Lindbergha, czy Skarżyńskiego, loty arktyczne Richarda Byrda, długodystansowe loty Ameli Earhart, to wszystko były zuchwałe wyzwania rzucane losowi. Przy tak zawodnej technice, awaryjnych silnikach, nieprecyzyjnych metodach nawigacji, ułomnej łączności radiowej, latanie długodystansowe było wtedy czystym hazardem. Pojawiały się nieznane wcześniej problemy. Lindbergh konstruując swojego Spirt of St Louis bardzo bał się, że zaśnie podczas wielogodzinnego lotu. Aby wymusić ciągłe czuwanie tak zaplanował układ sterowy maszyny, żeby samolot był niestabilny aerodynamicznie, co wymuszało ciągłą kontrolę i korektę orientacji przestrzennej. To były wyzwania, o których dziś się nie myśli, ale oni rzeczywiście byli pionierami i dokonywali kroków na miarę Armstronga na Księżycu.
II wojna na kilka lat przerwała te pionierskie uniesienia, ale potem ten duch powrócił. Pojawiły się nowe wyzwania. Bariera dźwięku zbierała swoje śmiertelne żniwo od czasu użycia pierwszych odrzutowców, potem pojawiła się bariera cieplna, zjawiska flatteru, itp. Pierwsze odrzutowe samoloty pasażerskie do testowania nieznanych zjawisk włączyły nawet niczego nieświadomych pasażerów. Na pokładach De Havillanda Cometa musiało zginąć wielu ludzi, zanim konstruktorzy nie odkryli, że maszyny z hermetyzowanymi kabinami nie mogą mieć kwadratowych okien.
Dopiero mniej więcej, od końca lat 60-tych nastąpiła pewna stagnacja jeśli chodzi o rozwój lotnictwa. Słynny 747 Boeinga lata w zasadzie w niezmienionej formie do dziś, po klęsce programu Concorde, nikt nie odważył się zbudować ponownie naddźwiękowego liniowca, maszyny wojskowe z pewnymi modyfikacjami służą po kilkadziesiąt lat, rekordzistą będzie podobno B-52, który w służbie utrzyma się do swoich 80-tych urodzin.
A przed II wojną światową samolot starzał się i odchodził do lamusa w ciągu czterech, pięciu lat…
Ciekawe, Panie Jacku. Ja to widzę trochę inaczej. Kłamstwa pochodziły najwyraźniej od niej, choć najprawdopodbniej i dziennikarzyna dorzucił swoje pięć groszy. Dla mnie to jest historia o tym, jak wówczas jeszcze można było wydobyć od babsztyla przeprosiny. Jest to historia o czasach sprzed “niespodziewanego końca lata”, o którym będzie więcej.
O ile pamiętam, angielski Aeroklub Królewski przeprowadził krótkie dochodzenie, i kazał jej natychmiast przeprosić.
Amy Johnson jest ciekawa także z powodu śmierci owianej tajemnicą. Zginęła najprawdopodobniej od ognia angielskiej obrony przeciwlotniczej, co chyba próbowano zatuszować.
Interesujące, co Pan pisze o względnej trwałości powojennych modeli. Z jednej strony B52, a z drugiej, B2 Stealth bombowiec został po cichu wycofany (choć ponoć jest używany nieoficjalnie i ciągle ktoś go gdzieś dostrzega). Concorde jest tu ciekawym przykładem, bo przetrwał długo bez jakiejkolwiek konkurencji (nie nazwałbym tego klęską!) i nadal żaden pasażerski samolot nie może się do niego zbliżyć. A przecież to jest technologia sprzed 60 lat!…
Mnie się wydaje, że romantyzm związany z lataniem skończył się wraz z II wojną, z powodu masowych bombardowań, które zniszczyły Europę i zabiły setki tysięcy ludzi.
Panie Michale,
A więc to Amy nazmyślała? Po co to zrobiła? Dla taniej sensacji? No tak, czasy rzeczywiście się zmieniły. Dziś trudno by było kogoś takiego skłonić do przeprosin. Mnie zastanawiają jednak jej motywy. Po co było oczerniać ludzi, którzy jej pomogli? Przecież i bez tego cieszyła się zainteresowaniem mediów.
Z tymi pierwszymi konstrukcjami o cechach stealth był chyba taki problem, że ta technologia, w odróżnieniu od konwencjonalnych maszyn szybko się zestarzała. F-117 już zostały wycofane ze służby, a i B-2 jest powoli przesuwany do drugiego szeregu. W tym ostatnim przypadku planowane jest zastępstwo przez najnowsze dziecko Grumman-Nortrop, B-21 Raider, który ma być wielozadaniowym samolotem szóstej generacji. Zdaje się, ze ma pełnić funkcję zarówno bombowca strategicznego, jak i maszyny przechwytującej, chociaż wydaje się to dość dziwne. Informacje na ten temat są jeszcze dość niejednoznaczne.
Concorde był triumfem technologii i konstrukcji, ale klapą ekonomiczną. Zabiła go elitarność i ekskluzywność. Zdaje się, że Boeing przymierzał się do naddźwiękowego liniowca dla mas. Miał zabierać ponad 300 pasażerów, ale jakoś program nie został sfinalizowany do dziś. Dlatego ja dostrzegam swego rodzaju stagnację w rozwoju lotnictwa pasażerskiego w ostatnich dekadach. Podobnie jak w przypadku technologii kosmicznych. Postęp w latach 50. i 60. był bez porównania większy, niż ostatnio. Czym jest opracowanie odzyskiwalnych członów nośnych rakiet, w porównaniu ze skokiem od V-2 do Saturna V?
Panie Jacku,
Ja tak rozumiałem tę historię. Karol Zbyszewski pisał o tym bardzo zabawnie w wileńskim Słowie, zabawnie, ale nie bez uzasadnionego żalu i rozsierdzenia pod adresem Amy. Idiotka narzekała, że w zabitej wsi nikt ne mówił po angielsku, więc facet z Aeroklubu, który się nią zajął, przepraszał uroczyście, że jego angielszczyzna nie przypadła jej do gustu, ale dodał, że próbował z nią mówić po francusku, po niemiecku, po włosku i rosyjsku, a ona ani me, ani be. No i oskarżenia o próbę gwałtu (o ile pamiętam, bo czytałem to dawno). Mackiewicz mówił, że żaden esesman nie miał nigdy takiego poczucia Ubermenschen, jak przeciętny Anglik. Nic dziwnego, że Royal Aeroclub kazał jej złożyć oficjalne przeprosiny.
Czy F117 i B2 to jest ten sam model, tylko o różnych specyfikacjach?
Sądzę, że to samo, co Pan nazywa klęską, ja nazwałbym sukcesem. Zamierzenie było ogromne, wykonanie, o dziwo (bo to przecież był państwowy projekt!) znakomite, a koszty nie mogły się zamortyzować. Nie inaczej było z amerykańśkimi kolejami (wszystkie firmy budujące kolej, czyli autentyczni pionierzy, splajtowały, a ich sukcesorzy przyszli na gotowe), albo z tunelem pod Kanałem La Manche (firma padła, a tunel działa) itd.
Ale najprawdziwszy sukces Concorde tkwił w pięknie tego aeroplanu. Był niezrównanym estetycznym i technicznym osiągnięciem.
Panie Michale,
To zdumiewająca historia. Jeśli faktycznie tak nazmyślała, to było to dość ohydne postępowanie. Zupełnie nie rozumiem jej motywów.
F-117 to pierwsza seryjnie produkowana maszyna o cechach trudnej wykrywalności przez radar. Wbrew oznaczeniu, nie był to myśliwiec, ale rodzaj samolotu bombowego przeznaczonego do przełamywania obrony przeciwlotniczej przeciwnika. Jego konstrukcja była zdominowana walką o jak najmniejsze echo odbicia fal radaru. Stąd dziwaczny wygląd płatowca, przypominający zawaloną stodołę i mający takież właściwości aerodynamiczne.
Nortrop B-2 Spirit, to strategiczny bombowiec w układzie latającego skrzydła. Był to swego rodzaju hold dla Jacka Nortropa, założyciela koncernu i jego słynnego XB-35, który jednak nigdy nie wszedł do seryjnej produkcji.
A Concorde oczywiście wspaniały. Piękna konstrukcja ze skrzydłami w układzie podwójnej delty. Wspaniała, czysta aerodynamicznie konstrukcja, arcydzieło inżynierii lotniczej, trudnej do skopiowania, o czym przekonali się boleśnie konstruktorzy sowieckiego Tupolewa Tu-144.
Panie Jacku,
Brukowa prasa była zawsze taka sama, a angielska była wyjątkowo parszywa. Ona nagadała głupstw dziennikarzowi, a on pewnie dodał niejedno od siebie, jednak to ona zgodziła się na publikację, licząc zapewne, że nikt w Polsce nie będzie tego czytał i protestował (zwłaszcza, że przecież “tam nikt nie mówił po angielsku!…”). No, i przeliczyła się. A potem Royal Aeroclub nie stanął po stronie sławnej lotniczki (jak zapewne uczyniliby dzisiaj), ale stanął po stronie prawdy. Inne czasy, ci sami ludzie, jak powiedziałby Mackiewicz.
Dopiero teraz spojrzałem na porównanie B2 i F117, i to są zupełnie różne samoloty. Mnie się coś pomyliło. B2 ma czterokronie większą rozpiętość skrzydeł i jest w ogóle ogromny, podczas gdy F117 był maleńki. Moja pomyłka. Na dodatek jest między nimi różnica 15 lat, to jest prawie epoka, choć Pann chyba wskazuje na powolny postęp w awiacji.